درباره اینکه چرا دیه زن نصف مرد است همیشه دلایل و سوالات زیادی پرسیده می شود. ما در این مقاله تلاش می کنیم تا با زبانی ساده و شیوا به بررسی دلایل این موضوع می پردازیم. باما همراه باشید.
دلیل تفاوت دیه زن و مرد
حقوق زن و مرد در محدوده فردی و اجتماعی فرهنگ اسلام با عنوان “نظام حقوقی زن و مرد” به طور دقیق در اندیشه ی اسلامی بیان شده است. دین اسلام، حقوق زن و مرد را برابر و مساوی تصور می کند و هیچ تبعیضی بین آنها از نظر حقوق انسانی ایجاد نمی کند. اسلام تفاوت های میان زنان و مردان را به عنوان یک ویژگی طبیعی و بدون ارزش بندی برجسته نمی کند و حقوق آن دو را تساوی می داند. با این دیدگاه، در تعیین حقوق انسانی و اجتماعی زن و مرد هیچ تبعیضی وجود ندارد.
با توجه به دین اسلام، مرد و زن از لحاظ انسانی و ارزشی برابر و بدون تفاوت و تفضيلی هستند. با این حال دنیای زن و مرد دارای تفاوت های طبیعی است و این تفاوت ها نباید به عنوان برتری یا کمال دیگری تفسیر شوند. اسلام به این تفاوت ها احترام می گذارد و تفاوت حقوقی زن و مرد را ترجیح می دهد. به عبارت دیگر، در نگاه اسلام، هر دو جنس انسان، از نظر حقوقی برابری دارند و حنس مرد جنس زن دارای تفاوت هایی ست که برخی از حقوق را متفاوت می کند.
از نگاه دین اسلام، مرد حمایت از خانواده را برای زن و فرزندان انجام می دهد. بر اساس این تصویر، دیه مرد دو برابر دیه زن تعیین شده است و در صورت مرگ پدر خانواده، دیه به ورثه مرحوم تعلق می گیرد. این تعیین به این دلیل انجام شده است که در اسلام، مرد به عنوان عهده دار تامین امرار معاش و اقتصادی خانواده معرفی می شود و از این روی، دیه مردان دو برابر دیه زنان است.
علت تفاوت دیه زن و مرد
یکی از پرسش‌های شایع در مورد علت تفاوت دیه زن و مرد، پیرامون چرایی این تفاوت است. این سوال مطرح می شود که چرا دیه زن نصف مرد است. در ادامه به برخی از دلایل می پردازیم.
یکی از پاسخ های ممکن به این سوال این است که بر اساس قوانین اسلامی و قوانین مربوط به دیه، مرد به عنوان شخصی که مسئول اصلی مسائل مالی خانواده باید باشد و باید نفقه زندگی زن و بچه های خود را تأمین کند. اگر مرد یک خانواده فوت کند، امکان اینکه خانواده را دچار خطر مالی قرار دهد. دیه مرد به عنوان یک وسیله برای جبران شدن این خسارت های مالی ایجاد شده توسط قانون در جریمه های جنایی تعبیر می شود. پس اگر مرد یک خانواده به قتل برسد این امکان برای خانواده فرد وجود دارد که به طور کامل دچار فروپاشی مالی نشود.
در قوانین اسلامی، مسئولیت پرداخت دیه در برخی از جرایم بر عهده مردان قرار دارد. این موضوع باعث نابرابری تکالیف مردان و زنان می شود. از آنجا که در اسلام و قوانین اسلامی، هیچ گونه تبعیض بر اساس جنسیت تصویب نشده است و وجود برخی از این نابرابری ها به عهده دیه مردان گذاشته شده است تا توازنی بین تکالیف مردان و زنان ایجاد شود.
دلیل تفاوت دیه زن و مرد
درباره قانون 550 و 560 مجازات اسلامی
این بند از قانون مجازات اسلامی دراین باره به طور صریح و کامل توضیح داده شده است.
در ماده 550 قانون مجازات اسلامی، همچنین، ماده 560 این قانون، به ترتیب، گفته شده است که: “دیه قتل یک زن، نصف دیه یک مرد است.” و “دیه زن و مرد در اعضا و منافع تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد، یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود، دیه زن به نصف تقلیل می یابد.”
با توجه به موارد گفته شده، باید گفت که بر اساس شرع و قانون، در مواردی که دیه زنان در قتل و جنایت بر اعضا و منافع بدنی که دیه آن ها، یک سوم یا بیشتر از یک سوم دیه کامل مرد باشد، نصف دیه مردان خواهد بود.
البته باید اضافه کنیم که، بر اساس تبصره ای که در ماده 551 قانون مجازات اسلامی وجود دارد: “در کلیه جنایاتی که مجنی علیه مرد نیست، معادل تفاوت دیه تا سقف دیه مرد، از صندوق تامین خسارت های بدنی پرداخت می شود.” همچنین، بر اساس رای وحدت رویه شماره 777 مورخ 1398/02/31 :
“با عنایت به مفاد ماده 289 قانون مجازات اسلامی مصوب1392 در نحوه تقسیم بندی جنایات علیه نفس یا عضو یا منفعت و عمومیت مقررات تبصره ذیل ماده 551 این قانون، نظر به اینکه مکلف شدن صندوق تامین خسارت‌های بدنی به پرداخت معادل تفاوت دیه اناث تا سقف دیه ذکور امتنانی است، لذا در کلیه جنایات علیه زنان، اعم از نفس یا اعضا، مابه‌التفاوت دیه مربوط به آنان، باید از محل صندوق مذکور پرداخت شود…” امروزه، ما به التفاوت دیه زنان، تا سقف دیه مرد، از صندوق تامین خسارت های بدنی، پرداخت می شود.
دلیل تفاوت دیه مردان و زنان
سخن پایانی
وجود تفاوت بین دیه مردان و زنان در اسلام و قانون های اسلامی تبعیض بین مردان و زنان نیست بلکه وجود تفاوت بین جنس زن و مرد و تکالیفی ست که بر عهده این دو ست.
سوالات متداول چرا دیه زن نصف مرد است؟
آیا در اسلام بین زن و مرد در زمینه دیه تبعیض وجود دارد؟
خیر؛ دلیل وجود این تفاوت تبعیض جنسیتی نیست بلکه وجود تفاوت بین این دو جنس است.
چرا دیه زنان نصف دیه مردان است؟
دلیل ایجاد توازن بین تکالیفی ست که بین این دو وجود دارد.
صندوق جبران خسارت های بدنی چیست؟
این صندوق در حال حاضر مابه التفاوت دیه زنان را در قتل و یا جنایت بر اعضا پرداخت می کند.
