قبل از اینکه پاسخ دقیق اینکه خلع ید در چه مواردی قابل طرح است؟ را بدانیم بهتر است توضیح کئتاهی درباره خلع ید داشته باشیم. خلع ید یک اقدام حقوقی درباره اموال غیرمنقول (از جمله خانه، زمین، باغ) است و امکان تعقیب کیفری در این موارد وجود ندارد. به طور ساده، دعوای خلع ید در مواقعی مطرح می شود که شخصی به صورت غیرقانونی به مال غیرمنقول دیگری تصرف کرده باشد و مالک می خواهد ملک خود را از دست متصرف خارج کند. ماده ۳۰۸ قانون مدنی بیان می‌کند: ” غصب استیلا حقیقی نیست بلکه نحوهٔ انجام استیلا باید بدون هرگونه تجاوز باشد.” واژه “خلع ید” مستقیماً در قانون مدنی آمده نشده است، اما این ماده تصرف غاصبانه را به عنوان خلع ید تعریف می کند.
خلع ید در چه مواردی قابل مطرح است؟
به طور کلی دعوای خلع در موارد مختلفی مورد بررسی قرار میگیرد، که در ادامه به بررسی آن ها می پردازیم:
خلع ید ملک مشاع چیست؟
ملک مشترک دارای دو یا چند مالک است. هر یک از این مالکان می توانند در ملک تغییر و تصرف داشته باشند؛ اما با باید اجازه بقیه مالکان را داشته باشند. فرض کنید که شما و خواهرتان یک خانه به صورت مشترک باهم دارید. شما به دوستتان اجازه می دهید که در آن خانه برای یک مدتی سکونت کند. و این درحالی ست که اجازه برای سکونت دوست شما از سوی خواهرشما گرفته نشده است، ر این حالت خواهر شما می تواند دعوای خلع ید را لنجلم دهد و حکم تخلیه او را از دادگاه بگیرد.
خلع ید ملک ورثه ای چیست؟
این مورد از خلع ید، تقریبا شبیه به خلع ید ملک مشاع است با این تفاوت که، مالکان این ملک وراث شخص متوفی هستند، و این ملک باید انحصار وراثت برایش صورت گیرد، و تاقبل از انجام این کار ملک مشاع محسوب می شود، و همانطور که گفتیم مالکان ورثه هستند، و در صورت هر گونه فعالیت بدون اجازه و غیر قانونی باقی ورثه می توانند نسبت به این مسئله دعوای خلع ید را در دادگاه به راه بندازند. ولی این موضوع را در نظر داشته باشید که صدور رای دادگاه در این مورد وابسته به انحصار وراثت است، یعنی اگر تقسیم ترکه صورت نگیرد این شکایت به صورت قانونی از نظر دادگاه منحل می شود.
خلع ید امانی چیست؟
این مسئله زمانی جریان می یابد که، اگر شما برای ملک خود یک نگهبان یا سرایدار داشته باشید و یا به طور ملک خود را به دست (ید) کسی امانت داده اید، طبق تاریخ معین شده باید محل را تخلیه کند و در صورتی که اینکار را انجام ندهد شما میتوانید نسبت به او اقدامات قانونی یعنی خلع ید امانی را انجام دهید. فقط این را در نظر داشته باشید که برای او باید اظهار نامه ای بابت ترک ملک در قانون مشخص شده ارسال کنید و اگر فرد پس از دریافت اظهاریه و انجام ندادن این عمل تصرف غیر قانونی انجام داده است.
این سه مورد که بیان شد از مسائل مهمی ست که در صورت بروز این موارد توسط کسی شما می توانید نسبت به شکایت و شروع دعاوی مربوط به خلع ید اقدام کنید. گفتن این نکته نیز مهم است که پرونده های مربوط به خلع ید گاه دچار پیچیدگی هایی می شود که بهتر این است که نسبت به داشتن وکیلی مجرب و متخصص اقدام نمایید، گروه وکلای مجموعه تاوکیل برای موضوع مشاوره حقوقی ملکی با تجربه چندین ساله در خدمت شما هستند.
نحوه اثبات خلع ید چگونه است؟
برای اثبات موضوع خلع ید در هر پرونده ای شما باید چهار رکن مهم را برای دادگاه ثابت کنید تا بتوانید خلع ید را برای دادگاه ثابت کنید. در ادامه به معرفی مفصل این ارکان می پردازیم:
- مال باید غیر منقول باشد
توجه داشته باشید این موضوع دعوا فقط برای اموالی مثل خانه، زمین، باغ و.. یعنی اموال غیر منقول مطرح می شود. - ارائه سند رسمی
اگر شما سند رسمی مبنی بر اینکه این مال برای شما ست را نداشته باشید روند بررسی و دادرسی به مشکل می خورد. - تصرف ملک توسط متهم خلع ید
اصل بعدی که بسیار مهم است، فرد متهم حتما ملک را تصرف کرده باشد، یا به اصطلاح حقوقی لحوق تصرف انجام شده باشد. شخص باید با قصد تصرف ملک در آن مکلن حضور بافته باشد نه مسئله دیگری. - حضور فرد غیر قانونی بوده باشد
این مورد نیز باید به دادگاه ثابت شود که ورود فرد به آن محل غیر قانونی بوده، یعنی مجوز قانونی یا اجازه صاحب ملک وجود نداشته باشد.
فرق بین تصرف عدوانی و خلع ید چیست؟
- در مواجهه با تصرف عدوانی، سبقه تصرف از سوی خواهان اهمیت ویژه ای دارد؛ اما در خلع ید، سوابق تصرف خواهان به هیچ وجه مدنظر قرار نمی گیرد.
- دعوای تصرف عدوانی می تواند به صورت حقوقی یا کیفری مطرح شود، در حالی که خلع ید تنها یک دعوای حقوقی است و کیفری نیست.
- در مواجهه با تصرف عدوانی، سابقه تصرف توسط خواهان حائز اهمیت است؛ بنابراین خواهان می تواند شامل مستأجر، سرایدار یا هر شخص دیگری به جز مالک و نماینده قانونی او باشد. این در حالی است که در خلع ید، تنها مالک یا نماینده قانونی او می تواند شکایت او را مطرح کنند.
سخن پایانی
در این مقاله از تاوکیل درباره این بخش از مبحث خلع ید صحبت کردیم که در چه موارد و شرایطی مطرح می شود. اگر در این باره نیاز به هر گونه مشاوره دارید با تاوکیل تماس بگیرید.
سوالات متداول خلع ید در چه مواردی قابل طرح است؟
- اجرای حکم خلع ید چگونه است؟
نحوه اجرای حکمی که در دادگاه باتوجه به نوع پرونده اعلام شده است، مانند سایر قوانین مدنی می باشد یعنی حکم به بخش اجرای احکام مدنی فرستاده می شود و شما می توانید از این مجموعه حکم را دریافت نموده و توسط یک مامور یا یک دادورز حکم اجرا می شود. - مدارک مورد نیاز در دعوای خلع ید چیست؟
درخواست جلب نظر کارشناس، رونوشت سند مالکیت ملک تصرف شده، مدارک احراز هویت مالک مثل کارت ملی، شهادت شهود، درخواست تحقیقات محلی، شماره پرونده استنادی - هزینه ثبت دادخواست خلع ید چقدر است؟
دعوای خلع ید یک موضوع مالی است و برای ثبت شکایت باید معادل ارزش منطقه ای که ملک در آن قرار دارد هزینه نمایید.